Eich Iechyd
Wrth i ni dyfu’n hŷn, mae’n bwysicach fyth gofalu am ein hiechyd a’n lles.
Mae hyn yn cynnwys bwyta’n iach, cadw mor actif ag y gallwn, a gwiriadau rheolaidd i’n helpu i heneiddio’n iach ac yn hapus.
Gallwch ddod o hyd i wybodaeth am bynciau fel gwasanaethau sgrinio iechyd, deiet ac ymarfer corff ar gyfer pob gallu corfforol, a chyngor cyffredinol i’ch helpu i gadw’n heini ac yn iach.
Atal Cwympiadau
Clinigau Stay Steady
Wrth i ni heneiddio, efallai y byddwn yn dechrau gweld ein bod yn mynd ychydig yn ansefydlog neu ddim yn teimlo mor gryf ag yr oeddem yn arfer ei wneud.
Gall pethau eraill fod yn digwydd ar yr un pryd, fel mwy o ddefnydd o feddyginiaethau neu newid golwg.
Gall hyn olygu ein bod mewn mwy o berygl o gael cwymp, sydd, er efallai na fydd llawer o bobl yn arwain at anaf sylweddol, gall olygu y bydd yn digwydd eto.
Gwyddom fod traean o bobl dros 65 oed yn syrthio bob blwyddyn. Fodd bynnag, y newyddion da yw nad yw cwympiadau yn rhan anochel o heneiddio, ac mae modd atal llawer o’r cwympiadau hyn.
Yng Nghaerdydd, mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro yn gweithredu Clinigau Aros yn Gyson, sy’n cael eu rhedeg gan ffisiotherapyddion arbenigol cwympiadau, sy’n gallu darparu asesiadau ac yna cyngor ar leihau risg cwympiadau.
Ymarferion Cryfder a Chydbwysedd
Mae gwneud ymarfer corff i wella eich cryfder a’ch cydbwysedd yn hanfodol i’ch helpu i leihau’ch risg o gwympo. Mae gan Hybiau Caerdydd raglen weithgareddau amrywiol gan gynnwys dosbarthiadau ‘LIFT’ Hyfforddiant Gweithredol Effaith Isel wedi’u targedu, dosbarthiadau tai chi ac ioga yn ogystal â grwpiau ymarfer eraill a all wella eich cryfder craidd a’ch helpu i leihau’ch risg o gwympo.
Sgrinio
Sgrinio Canser y Coluddyn
Mae sgrinio ar gyfer canser y coluddyn yn helpu i ganfod canser yn gynnar pan fydd triniaeth yn debygol o fod yn fwy effeithiol – bydd o leiaf 9 o 10 person yn goroesi canser y coluddyn os yw’n cael ei ganfod a’i drin yn gynnar.
Mae’n gyflym ac yn hawdd defnyddio pecyn prawf gartref a’i ddychwelyd drwy Radbost.
I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â llinell gymorth Rhadffon Sgrinio Coluddyn Cymru ar 0800 294 3370 neu e-bostiwch phw.bsw@wales.nhs.uk.
Os oes gennych unrhyw symptomau coluddyn neu’n poeni am hanes canser y coluddyn yn eich teulu, siaradwch â’ch meddyg teulu.
Sgrinio Canser y Fron
Mae sgrinio’r fron yn chwilio am ganser y fron cyn i’r symptomau ymddangos. Mae dod o hyd i ganser y fron yn gynnar yn rhoi’r cyfle gorau i chi gael triniaeth a goroesiad llwyddiannus.
Mae sgrinio’r fron yn golygu cymryd pelydrau-X o’r fron, a elwir yn famogramau. Cymerir o leiaf ddau belydr x o bob bron.
Mae profion sgrinio ar y fron yn cael eu cynnig bob tair blynedd, i fenywod o 50 oed hyd at eu pen-blwydd yn 70 oed, ac sydd wedi’u cofrestru gyda meddyg.
Mae cymryd rhan mewn sgrinio ar y fron pan gewch eich gwahodd yn rhywbeth y gallwch ei wneud i ofalu am eich iechyd.
Anewrysm Aortig Abdomenol (AAA)
Mae sgrinio Anewrysm Aortig Abdomenol (AAA) yn edrych am chwyddo (anewrysm) o’r aorta yn yr abdomen.
Nod rhaglen sgrinio AAA yw lleihau nifer yr AAA a marwolaethau yng Nghymru.
Gwahoddir dynion 65 oed i gael eu sgrinio os ydynt wedi cofrestru gyda meddyg yng Nghymru.
Fel arfer, nid oes unrhyw arwyddion neu symptomau os oes gennych AAA. Mae hyn yn golygu efallai na fyddwch yn teimlo unrhyw boen neu’n sylwi ar unrhyw beth gwahanol.
Y ffordd hawsaf o ddarganfod a oes gennych AAA yw trwy gael sgan uwchsain untro o’ch abdomen.
Os canfyddir AAA byddwch yn cael cynnig monitro neu driniaeth.
Gall AAA ddigwydd i unrhyw un, ond mae’n fwyaf cyffredin ymhlith dynion 65 oed a throsodd. Rydych mewn mwy o berygl os ydych:
- Yn ysmygu.
- Â phwysedd gwaed uchel.
- Colesterol uchel iawn.
- Mae gennych hanes teuluol o AAA.
Gall dynion dros 65 oed nad ydynt wedi cael eu sgrinio o’r blaen gan y GIG neu sydd wedi cael diagnosis o ymlediad aortig abdomenol ofyn am sgan trwy gysylltu â Rhaglen Sgrinio Anewrysm Aortig Abdomenol Cymru:
De-ddwyrain Cymru
Rhaglen Sgrinio Ymlediad Aortaidd yn yr Abdomen Cymru
Iechyd Cyhoeddus Cymru, Uned 6
Green Meadow
Llantrisant
Pont-y-clun
CF72 8XT
Diet ac ymarfer corff
Chwaraeon Caerdydd
Gweledigaeth Chwaraeon Caerdydd yw i Gaerdydd fod yn ddinas actif lle gall pawb fwynhau chwaraeon am oes. Eu cenhadaeth yw mynd i’r afael ag anghydraddoldebau trwy chwaraeon a gweithgarwch corfforol.
Symud Mwy, Bwyta’n Dda
Mae Symud Mwy Bwyta’n Dda yn dwyn ynghyd bartneriaethau ar draws Caerdydd a Bro Morgannwg, gan gynnwys y Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol, Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Caerdydd a Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Bro Morgannwg. Gyda’i gilydd, addawodd y partneriaethau gefnogi a galluogi’r rhai sy’n byw ac yn gweithio ledled Caerdydd a Bro Morgannwg i symud mwy ac i fwyta’n dda drwy yrru’r Cynllun Partneriaeth yn ei flaen.
Tîm Iechyd Cyhoeddus Lleol Caerdydd a’r Fro sy’n cydlynu Symud Mwy, Bwyta’n Dda.
Gofalu amdanoch eich hun
Gwasanaeth torri ewinedd
Mae cynnal iechyd traed da yn bwysig er mwyn cynnal iechyd cyffredinol ac atal problemau cymhleth rhag datblygu. Gall ewinedd hir achosi poen ac anghysur, gan arwain at lai o symudedd o bosibl a mwy o risg o gwympo.
Mae Age Connects Caerdydd a’r Fro yn darparu Gwasanaeth Torri Ewinedd, sy’n cynnig gofal traed sylfaenol a gwybodaeth am esgidiau i bobl hŷn. Darperir y gwasanaeth gan dechnegwyr ewinedd sydd wedi’u hyfforddi mewn torri ewinedd syml.
Mae torri ewinedd ar gael drwy apwyntiad o’r clinigau canlynol yng Nghaerdydd:
- Hyb Llanrhymni Rhodfa Countisbury, Llanrhymni
- Hyb Rhydypennau, Heol Llandennis, Cyncoed
- Practis Meddygol y Grange, Bishop Street, Grangetown
- Hyb Ystum Taf a Gabalfa, Heol y Coleg, Ystum Taf
- Hyb Trelái a Chaerau, Heol Orllewinol y Bont-faen, Trelái
- Hyb STAR, Heol Muirton, Tremorfa
Holwch Age Connect am brisiau.
I gael rhagor o wybodaeth, neu i archebu, ffoniwch 029 2233 1113.
Cadw Fi’n Iach
Mae Cadw Fi’n Iach wedi’i ddylunio gan weithwyr iechyd proffesiynol a chleifion, ac mae’n darparu gwybodaeth i gefnogi eich iechyd a’ch lles. Gallwch ddod o hyd i gyngor ar:
- paratoi ar gyfer triniaeth,
- gwella ar ôl triniaeth,
- rheoli cyflwr hirdymor, a
- byw bywyd iach ac actif.
Tîm Profiad y Claf
Mae’r tîm Profiad Cleifion yn cynorthwyo timau clinigol i ddarparu gofal a chymorth i gleifion, perthnasau, gofalwyr a staff trwy wasanaethau uniongyrchol neu gefnogol.
Gwasanaeth Cludo Cleifion Di-Argyfwng
Os na allwch fynd a dod i’ch apwyntiadau meddygol di-argyfwng oherwydd rhesymau iechyd, gallech gael cludiant cleifion am ddim.
Sight Life Wales
Mae Sight Life yn gweithio’n lleol i helpu pobl ddall a rhannol ddall ledled De Cymru i fwynhau bywydau annibynnol, actif, cymdeithasol a boddhaus.
Gallant eich cefnogi os yw colli golwg yn effeithio arnoch chi.
Parkinson’s UK
Os oes gennych glefyd Parkinson, neu’n gofalu am rywun sydd â’r clefyd, mae Parkinsons UK yn cynnig cymorth, cyngor a chefnogaeth i’r rhai sy’n byw yng Nghaerdydd.
Llyfrau Daioni Darllen ar Bresgripsiwn
Mae Daioni Darllen yn eich cefnogi i ddeall a rheoli eich iechyd a’ch lles gan ddefnyddio llyfrau darllen defnyddiol.
Mae llyfrau Daioni Darllen i gyd yn cael eu cymeradwyo gan arbenigwyr iechyd, pobl sy’n byw gyda’r cyflyrau a’u perthnasau a’u gofalwyr.
Mae Daioni Darllen ar gyfer iechyd meddwl yn rhoi gwybodaeth a chymorth defnyddiol ar gyfer rheoli cyflyrau iechyd meddwl cyffredin, neu ddelio â theimladau a phrofiadau anodd. Mae rhai llyfrau hefyd yn cynnwys straeon personol gan bobl sy’n byw ag anghenion iechyd meddwl neu sy’n gofalu dros rhywun ag anghenion.
Mae yna 37 o lyfrau yn y casgliad iechyd meddwl, sydd hefyd wedi eu cyfieithu i’r Gymraeg.
Mae casgliad llawn ar gael ym mhob Hyb neu Lyfrgell yng Nghaerdydd ac mae aelodau llyfrgell yn gallu benthyg y llyfrau am ddim am 6 wythnos. Nid oes unrhyw ddirwyon hwyr ynghlwm â’r benthyciadau hyn. Mae rhai llyfrau hefyd ar gael i’w benthyg fel e-lyfrau a llyfrau llafar. Ewch i Hunan-gofrestru Caerdydd i ymuno â’r llyfrgell a chael mynediad at lyfrau yn electronig.
Mae yna hefyd restr o lyfrau Daioni Darllen ar gyfer dementia, sy’n argymell deunyddiau darllen i wella ymwybyddiaeth a dealltwriaeth pobl o ddementia, gan gefnogi gofalwyr pobl sydd â diagnosis o ddementia a’r rhai sy’n poeni am eu cof.
